Elefantiaza, czyli słoniowatość nóg, jest postacią ciężkiego obrzęku limfatycznego. Dochodzi do niego w wyniku nadmiernego gromadzenie się płynów w tkankach miękkich, do czego prowadzi niewydolność układu limfatycznego. Nogi stają się opuchnięte, bolesne, stopy nie mieszczą się w obuwiu. Sprawdź, co jest przyczyną tego schorzenia oraz jak zapobiegać opuchliźnie i leczyć problem zastoju limfy w nogach. 

Działanie układu limfatycznego

Układ limfatyczny ma odprowadzać z tkanek nadmiar limfy pochodzącej z krwi i krążącej po organizmie. Przy braku zaburzeń płyn jest absorbowany przez naczynia, a następnie trafia z powrotem do krwi za pośrednictwem węzłów chłonnych. Jeśli ten proces jest zaburzony, płyn pozostaje i powoduje brzęki. Kiedy są bardzo zaawansowane, nogi ludzkie przypominają nogi słonia. Choroba dzielona jest na czterostopniową skalę zaawansowania. 

Przyczyny choroby słoniowatych nóg

Przyczyny słoniowatości nóg są pierwotne i wtórne.

  • Pierwotne: zaburzenia przepływu chłonki są uwarunkowane generycznie, czyli może być to choroba dziedziczna. Przyczyną słoniowacizny może być choroba Milroya.
  • Wtórne: wynika z uszkodzenia naczyń limfatycznych przy przewlekłej niewydolności żylnej, po urazach i kontuzji. Pojawia się także jako wynik długotrwałego unieruchomienia, po zakażeniu bakteryjnym, grzybiczym i wirusowym, po zakażeniu pasożytami, np. nicieniami, w wyniku reumatoidalnego zapalenia stawów, łuszczycowego zapalenia stawów, twardziny układowej. Słoniowacizna może być także jednym z powikłań pooperacyjnych, zwłaszcza obejmujących naczynia. Chorobę tę może także wywołać terapia przeciwnowotworowa, która spowodowała usunięcie węzłów chłonnych albo po radioterapii, która uszkadza układ limfatyczny.

Objawy słoniowacizny nóg

Choroba rozwija się stopniowo i przede wszystkim objawia się znaczącą opuchlizną stóp i łydek. Chorym towarzyszy też uczucie ciężkości nóg i ograniczenie ruchomości kończyn. Mogą pojawić się grudkowate narośla pod skórą, skóra może być twarda lub z wysypką. Przy zaawansowanej chorobie nogi są bolesne, poruszanie się powoduje wyraźny dyskomfort. 

Leczenie słoniowatości nóg

Przy niepokojących objawach zawsze należy zasięgnąć opinii lekarskiej. Specjalista zaleci odpowiednie metody leczenia.  Wśród nich jest: 

  • Drenaż limfatyczny — masaż uciskowy wykonywany przez wykwalifikowanego masażystę, który najpierw wykonuje ruchy głaskające, a następnie wyciskające. Masaż usprawnia krążenie limfy, utlenia krew tętniczą, poprawia pracę układu odpornościowego oraz wspomaga usuwanie toksyn. 
  • Terapia uciskowa — zastosowanie wyrobów medycznych, które uciskują tkanki, co usprawnia przepływ limfy w kierunku węzłów chłonnych. Można korzystać ze specjalnych skarpet uciskowych i rajstop do kompresjoterapii ze sklepu medycznego. Dzięki kompresji zmniejsza się obrzęk, a tkanki są lepiej dotlenione. Po tego typu wyroby należy sięgać także profilaktycznie. Przy odpowiednim dobraniu skarpet lub rajstop uciskowych można zapobiegać zastojom limfy. Tego typu produkty warto zakładać przed dłuższą podróżą, w przypadku wykonywania pracy stojącej lub siedzącej. 
  • Można stosować także kremy ochronne, przeciwdziałające infekcjom skórnym. 
  • Warto odpoczywać w takiej pozycji, by stopy, łydki i podudzia były ułożone na podwyższeniu. 
  • Dobrze działa także rehabilitacja z fizjoterapeutą, który rozmasuje tkanki, ale także dobierze odpowiednie ćwiczenia. 
  • W zaawansowanych przypadkach, przy bardzo silnym obrzęku, konieczne bywa przeprowadzenie zabiegu chirurgicznego. Podczas operacji lekarz wycina przerośniętą tkankę, może także wykonać transplantację naczyń limfatycznych.